انواع مکمل آهن؛ فواید و عوارض مصرف آهن

ضرورت وجود آهن در بدن

آهن (Iron) ماده معدنی مورد نیاز بدن برای رشد و نمو است. بدن شما از آهن برای ساختن هموگلوبین، پروتئینی در گلبول های قرمز خون که اکسیژن را از ریه ها به تمام قسمت های بدن می رساند و میوگلوبین، پروتئینی که اکسیژن را به عضلات می رساند ، تولید می کند. بدن شما همچنین برای ساختن برخی هورمون ها به آهن نیاز دارد. اگر میزان آهن بدن شما کافی نباشد ممکن است دچار کم خونی یا آنمی(کاهش سطح گلبول های قرمز خون) شوید.

چه میزان آهن باید مصرف کنیم؟

میزان آهن مورد نیاز شما در هر روز به سن، جنسیت و اینکه آیا رژیم غذایی عمدتاً گیاهی مصرف می کنید بستگی دارد. مقادیر متوسط توصیه شده روزانه در جدول زیر بر حسب میلی گرم (mg) ذکر شده است. گیاهخوارانی که گوشت ، مرغ یا غذاهای دریایی نمی خورند تقریباً به دو برابر آهن ذکر شده در جدول نیاز دارند زیرا بدن، آهن نهفته در غذاهای گیاهی را به خوبی آهن نهفته در غذاهای حیوانی جذب نمی کند.

چه غذاهایی آهن بدن را تأمین می کنند؟

آهن به طور طبیعی در بسیاری از غذاها یافت می شود و به برخی از محصولات غذایی غنی شده نیز اضافه می شود. با خوردن انواع غذاها از جمله موارد زیر می توانید مقدار توصیه شده آهن دریافت کرد

• گوشت بدون چربی ، غذاهای دریایی و مرغ
• غلات و نان های صبحانه غنی شده با آهن
• لوبیای سفید، عدس، اسفناج، لوبیای قرمز و نخود فرنگی
• آجیل و برخی میوه های خشک مانند کشمش

بدن هنگامی که آهن را در کنار گوشت، مرغ، غذاهای دریایی و غذاهای حاوی ویتامین C مانند مرکبات ، توت فرنگی ، فلفل دلمه ای ، گوجه فرنگی و کلم بروکلی دریافت کند ، جذب بهتر و بالاتری خواهد داشت.

انواع مکمل های غذایی آهن

آهن در بسیاری از مکمل های معدنی مولتی ویتامین و در مکمل هایی که فقط آهن دارند، موجود است. آهن موجود در مکمل ها اغلب به صورت سولفات آهن ، گلوکونات آهن ، سیترات آهن یا سولفات فریک است. مکمل های غذایی حاوی آهن دارای برچسبی هستند که هشدار می دهد این محصول باید دور از دسترس کودکان نگهداری شود. مصرف بیش از حد تصادفی محصولات حاوی آهن دلیل اصلی مسمومیت مهلک در کودکان زیر 6 سال است.

دسته بندی مکمل های آهن

مکمل های آهن هم به صورت شربت و هم به صورت قرص  و هم به صورت پودر (ساشه) در بازار ایران موجود است.

• مکمل های آهن حاوی فروس گلوکونات:

  • آمپول خوراکی نیوهم (Newhem)

• مکمل های آهن حاوی فروس فومارات:

  • فروگلوبین ب ۱۲(Feroglobin B12)
  • آسیفر

• مکمل های آهن حاوی فروس سولفات:

  • ففول (Fefol)
  • آیروویت (IroVit)

• مکمل آهن حاوی آهن کربونیل:

  • هموفر(Hemofer)

•  مکمل های آهن شلاته شده با آمینو اسید:

  • آیرونکس اس ار (IRONEX’SR)
  • ایزی آیرون نچرال ورلد (EASY IRON Natural World)
  • فرودین (Ferrodin)

• آهن  پیروفسفات با پوشش فسفولیپیدی(لیپوزومال) و سوکروز:

  • کپتوسیدر(CAPTOSIDER)
  • سیدرال(SiderAL)

• آهن با پوشش پلی ساکاریدی(نشاسته):

  • فرامکس(FeraMAX)

• مکمل آهن هم:

  • گلوبیفر پلاس(GlobiFer plus)

چه افرادی به میزان آهن بیشتری نیاز دارند؟

گروه های خاصی از افراد بیشتر از دیگران در تهیه آهن کافی مشکل دارند:

• دختران و دختران نوجوان با پریودهای سنگین
• زنان باردار و نوجوانان
• نوزادان (به خصوص اگر نارس یا کم وزن باشند)
• اهدا کنندگان مکرر خون
• افراد مبتلا به سرطان ، اختلالات دستگاه گوارش (GI) یا نارسایی قلبی

علائم کمبود آهن چیست؟

در کوتاه مدت، مصرف آهن کم علائم واضحی ایجاد نمی کند. بدن از آهن ذخیره شده خود در عضلات، کبد، طحال و مغز استخوان استفاده می کند. اما وقتی سطح آهن ذخیره شده در بدن کم می شود ، کم خونی ناشی از فقر آهن ایجاد می شود. گلبول های قرمز خون کوچکتر شده و هموگلوبین کمتری دارند. در نتیجه، خون اکسیژن کمتری را از ریه ها به بدن منتقل می کند.

علائم کم خونی فقر آهن شامل ناراحتی دستگاه گوارش، ضعف، خستگی، کمبود انرژی و مشکلات تمرکز و حافظه است. علاوه بر این، افراد کم خون از فقر آهن کمتر قادر به مقابله با میکروب ها و عفونت ها ، کار و ورزش و کنترل دمای بدن خود هستند. نوزادان و کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن ممکن است دچار مشکلات یادگیری شوند.

تاثیر آهن بر سلامتی چیست؟

دانشمندان در حال مطالعه آهن هستند تا بفهمند چگونه این ماده بر سلامتی تأثیر می گذارد. مهمترین سهم آهن در سلامتی جلوگیری از کم خونی فقر آهن و مشکلات ناشی از آن است.

• تاثیر آهن بر زنان باردار

در دوران بارداری، مقدار خون در بدن زنان افزایش می یابد ، بنابراین او به آهن بیشتری برای خود و نوزاد در حال رشد خود احتیاج دارد. دریافت کم آهن در دوران بارداری خطر کم خونی فقر آهن در خانم ها و خطر ابتلا به نوزاد در وزن کم ، زایمان زودرس و سطح پایین آهن را افزایش می دهد. کمبود آهن ممکن است به رشد مغز نوزاد او آسیب برساند.

زنان باردار یا شیرده باید مکمل آهن را طبق توصیه متخصص زنان و زایمان یا سایر مراکز درمانی استفاده کنند.

• تاثیر آهن بر نوزادان و کودکان نوپا

کم خونی فقر آهن در دوران نوزادی می تواند منجر به تاخیر در رشد روانشناختی ، کناره گیری اجتماعی و توانایی کمتر در توجه شود. در سن 6 تا 9 ماهگی ، نوزادان تمام وقت می توانند دچار کمبود آهن شوند ، مگر اینکه غذاهای جامد غنی از آهن بخورند یا شیر خشک غنی شده از آهن بنوشند.

• کم خونی بیماری های مزمن

برخی از بیماری های مزمن – مانند آرتریت روماتوئید ، بیماری التهابی روده و برخی انواع سرطان – می توانند توانایی بدن در استفاده از آهن ذخیره شده خود را مختل کنند. مصرف آهن بیشتر از غذاها یا مکمل ها معمولاً کم خونی ناشی از بیماری مزمن را کاهش نمی دهد زیرا آهن از گردش خون به مکان های ذخیره سازی هدایت می شود. درمان اصلی کم خونی بیماری مزمن ، درمان بیماری زمینه ای است.

آیا آهن می تواند مضر باشد؟

بله، آهن در صورت مصرف زیاد می تواند مضر باشد. در افراد سالم ، مصرف مقادیر زیاد مکمل آهن (به ویژه با معده خالی) می تواند باعث ناراحتی معده، یبوست، حالت تهوع، درد شکم، استفراغ و غش شود. دوزهای بالای آهن همچنین می تواند باعث کاهش جذب روی شود. دوزهای بسیار زیاد آهن (صدها یا هزاران میلی گرم) می تواند باعث نارسایی عضو ، کما ، تشنج و مرگ شود. بسته بندی های ضد کودک و برچسب های هشدار دهنده روی مکمل های آهن تعداد مسمومیت های اتفاقی با آهن را در کودکان بسیار کاهش داده است.

برخی از افراد یک بیماری ارثی به نام هموکروماتوز دارند که باعث تجمع سطح سمی آهن در بدن آنها می شود. بدون درمان پزشکی ، افراد مبتلا به هموکروماتوز ارثی می توانند به مشکلات جدی مانند سیروز کبدی ، سرطان کبد و بیماری های قلبی مبتلا شوند. افراد مبتلا به این اختلال باید از استفاده از مکمل های آهن و مکمل های ویتامین C خودداری کنند.

نتیجه گیری

آهن یک ماده مغذی است که نقش های مهمی در بدن شما ایفا می‌کند. مکمل آهن ماده معدنی ضروری برای زندگی است. هم چنین این ماده در ساخت گلبول های قرمز خون که اکسیژن را حمل می‌کنند، نقش اساسی دارد. آهن را می‌توان از غذا و مکمل ها دریافت کرد. اگر میزان آهن بدن شما کافی نباشد ممکن است دچار کم خونی یا آنمی(کاهش سطح گلبول های قرمز خون) شوید‌.